Etyka lekarska kieruje postępowanie lekarzy ku dobru, poszukuje tego, co słuszne, idealne i doskonałe. To działanie w poszanowaniu godności człowieka i postępowanie uzasadnione dobrem pacjenta. Etyka lekarska zajmuje się badaniem czynności medycznych z moralnego punktu widzenia i kwalifikuje je jako dobre lub złe, pod warunkiem, że są one dobrowolne i świadome. Jest to system zasad moralnych, które mają zastosowanie w praktyce medycyny klinicznej i w badaniach naukowych.

Do głównych zasad, którymi kieruje się etyka w medycynie należą:

• profesjonalizm, leczenie może być prowadzone wyłącznie przez osobę wykonującą zawód medyczny; ma tu zastosowanie zasada doskonałości zawodowej lex artis ad hoc uwzględniająca jednak takie czynniki jak: rozwój nauki, złożoność czynności medycznych, dostępność sprzętu i środków pracy oraz szczególne okoliczności choroby pacjenta;
• poszukiwanie dobra pacjenta: primum non nocere, obowiązek niewyrządzania szkody; zapobieganie szkodzie; eliminowanie tego, co wyrządza szkodę i wnoszenie tego, co jest dobre dla pacjenta;
• poszanowanie autonomii człowieka, uwzględniając zdolność autonomicznej osoby do podejmowania decyzji;
• dążenie do sprawiedliwości, wymagające uczciwego rozłożenia korzyści i ryzyka;

Zawód lekarza wiąże się więc ze zobowiązaniem do naprawienia lub zadośćuczynienia następstwom wykonywanych działań, zaniechań i błędów w określonych granicach, popełnionych przy wykonywaniu zawodu.

Mala praxis

Za winę lekarza uważa się naruszenie istniejącego wcześniej obowiązku, ustalonego w ustawie lub umowie. Niekoniecznie musi być zamiar wyrządzenia szkody, ale brak umiejętności, niestaranność, niechlujstwo, brak doświadczenia, brak ostrożności lub staranności, lekkomyślność lub niedbalstwo, które powodują szkodę innej osobie lub udaremniają wykonanie zobowiązania i muszą być przypisane temu, kto je wyrządza. Czynność medyczna nie została wykonana z zamiarem wyrządzenia szkody, lecz została spowodowana brakiem przewidywania w celu uniknięcia szkody, a więc mala praxis.

Jest to całkowity lub częściowy brak wiedzy technicznej, doświadczenia lub umiejętności w praktyce lekarskiej wynikający z faktu, że nigdy nie została ona przyswojona, z zapomnienia lub z braku praktyki: gdy znana jest tylko teoria. Przykładami nadużyć ze strony lekarza w zakresie mala praxis mogą być, m.in.:

• źle przeprowadzone badanie pacjenta;
• rażące błędy w diagnozie i leczeniu;
• szkody spowodowane niewłaściwym użyciem przedmiotów (aparatów i instrumentów) oraz leków;
• pominięcie istotnych wskazówek dla rozpoznania choroby;
• brak kontroli nad swoimi asystentami;
• operacja bez ustalonego rozpoznania i rokowania;
• operacja bez planowania przedoperacyjnego;
• niewystarczająca przedoperacyjna ocena kliniczna;
• niedbałość i brak czujności w okresie pooperacyjnym; niepotrzebna operacja nieuzasadniona wcześniejszym rozpoznaniem;
• lekkomyślne podejmowanie się operacji (chirurg) bez kwalifikacji technicznych do tego typu zabiegu

Przyczynami takiego zachowania mogą być chciwość oraz pozbawiona skrupułów praktyka chirurgiczna.

Lekkomyślność i zaniedbanie w sztuce lekarskiej

Lekkomyślność w rozumieniu etyki lekarskiej to postępowanie sprzeczne z tym, co radzi zdrowy rozsądek, wykraczanie poza normy, działanie w sposób impulsywny, nieprzemyślany i pochopny.

Do działań lekkomyślnych możemy zaliczyć:

• przetaczanie krwi bez ustalenia grupy krwi,
• pozostawienie gazy lub narzędzi w jamie brzusznej,
• opuszczenie oddziału lub izby przyjęć.
• błędy diagnostyczne spowodowane ignorancją, rażące błędy w ocenie, niewystarczającym badaniem pacjenta.

Zaniedbanie można zdefiniować jako niedbałość, zaniechanie lub brak zastosowania lub staranności przy wykonywaniu czynności medycznej. Innymi słowy, jest to brak uwagi podczas praktyki lekarskiej.

Do zaniedbania możemy zaliczyć takie zachowania jak:

• niepodawanie leków, gdy jest to konieczne,
• niehospitalizowanie pacjenta, choć wymaga tego sytuacja,
• nieinformowanie pacjenta lub jego bliskich o chorobie lub rokowaniu,
• zaniechanie zlecenia biopsji przy podejrzeniu raka,
• odmowa udzielenia pomocy pacjentowi w nagłym wypadku,
• nieprzekazanie informacji pacjentowi lub innym lekarzom, z którymi się współpracuje,
• niestaranne prowadzenie dokumentacji medycznej.

Adwokat dla lekarzy

Jeśli popatrzymy na tę kwestię z medyczno-prawnego punktu widzenia, będzie ona kształtowała się następująco: podmiotem jest lekarz posiadający dyplom i tytuł kwalifikacyjny; czynem jest działanie medyczne, chirurgiczne itp.; elementem obiektywnym jest uszczerbek na ciele lub zdrowiu, od uszkodzenia ciała do śmierci; elementem subiektywnym jest wina wynikająca z braku umiejętności, lekkomyślności, niedbalstwa, nieprzestrzegania zasad i przepisów. Taka sytuacja może doprowadzić do wkroczenia na drogę sądową ze strony pacjenta mającego na celu uzyskanie odszkodowania za błędy w sztuce lekarskiej, a w takiej sytuacji konieczne może okazać się skorzystanie ze wsparcia adwokata dla lekarzy.